Voor Cliënten

Wat is BPPD?

BPPD (Benigne Paroxismale Positie Duizeligheid) is een veelvoorkomende vorm van duizeligheid die optreedt bij bepaalde hoofdbewegingen, zoals omdraaien in bed, omhoog kijken of bukken. De duizeligheid ontstaat doordat kleine kristallen (otoconia) in het binnenoor losraken en zich verplaatsen naar een verkeerde plek in het evenwichtsorgaan. Hierdoor krijgt de hersenen een verkeerd signaal, waardoor u het gevoel krijgt te draaien terwijl u stilzit.

Wat is het binnenoor en waarom speelt het een rol bij BPPD?

Het binnenoor is een belangrijk deel van het gehoor- en evenwichtssysteem en bestaat uit:

✔ Het slakkenhuis (cochlea) – verwerkt geluid zodat u kunt horen.

✔ Het evenwichtsorgaan (vestibulair systeem) – helpt het lichaam balans te houden.

Het evenwichtsorgaan bevat drie halve cirkelvormige kanalen, gevuld met vloeistof en kristallen (otoconia). Normaal helpen deze kristallen het evenwichtsorgaan om bewegingen van het hoofd goed te registreren. Bij BPPD raken de kristallen los en bewegen ze mee met de vloeistof, wat leidt tot een kortdurend, draaierig gevoel.

Wat merkt u bij BPPD?

✔ Hevige draaiduizeligheid bij bepaalde bewegingen

✔ Duizeligheidsaanvallen die enkele seconden tot een minuut duren

✔ Soms misselijkheid of onzekerheid bij bewegen

✔ Geen gehoorproblemen of hoofdpijn

Hoe lang duurt het herstel van BPPD?

Het herstel van BPPD hangt af van de behandeling:

📌 Zonder behandeling kan BPPD weken tot maanden aanhouden, maar het kan spontaan verdwijnen.

📌 Met een juiste behandeling door een fysiotherapeut verdwijnen de klachten vaak binnen enkele dagen tot weken.

📌 Soms blijven lichte restklachten, zoals een onzeker gevoel bij bewegen. Dit kan met vestibulaire oefeningen worden verbeterd.

📌 Bij een kleine groep patiënten (ongeveer 15%) kunnen de klachten later terugkeren, maar deze zijn opnieuw goed te behandelen.

Hoe vaak komt BPPD voor?

BPPD is een veelvoorkomende oorzaak van duizeligheid. De belangrijkste cijfers:

📌 2,4% van de bevolking krijgt ooit in het leven BPPD (NHG, 2020).

📌 0,6% van de bevolking ervaart BPPD-klachten per jaar (NHG, 2020).

📌 BPPD komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en wordt vaker gezien bij mensen boven de 50 jaar.

📌 Bij ouderen is de jaarprevalentie van duizeligheid, waaronder BPPD, ongeveer 12% (NHG, 2020).

📌 BPPD is verantwoordelijk voor 20-30% van alle duizeligheidsklachten die bij de huisarts worden gemeld (H&W, 2020).

Is BPPD gevaarlijk?

Nee, BPPD is niet ernstig en beschadigt het evenwichtssysteem of gehoor niet. Het kan echter wel vervelend en hinderlijk zijn in het dagelijks leven. Gelukkig is het goed te behandelen.

Wat kunt u eraan doen?

✅ Fysiotherapie helpt! Een gespecialiseerde fysiotherapeut kan testen welk deel van het evenwichtsorgaan is aangedaan en een gerichte behandeling toepassen. Vaak zijn enkele behandelingen voldoende om de klachten te verminderen.

✅ Repositiemanoeuvres (gerichte hoofdbewegingen) zoals:

• Epley-manoeuvre (voor BPPD in het achterste kanaal)
• BBQ-roll manoeuvre (voor BPPD in het horizontale kanaal)
• Alternatieve technieken als er ook nekklachten zijn

✅ Zelfzorg:

• Beweeg rustig, vooral bij opstaan en bukken
• Gebruik een extra kussen om minder plat te liggen
• Voer oefeningen correct uit zoals voorgeschreven door uw fysiotherapeut

⚠ Let op: Sommige mensen krijgen de Epley-manoeuvre mee van de huisarts, maar voeren deze niet correct uit door angst, nekklachten of onduidelijkheid over de bewegingen. Dit kan het herstel vertragen. In dat geval is begeleiding door een orofaciaal fysiotherapeut aan te raden.

Voor Verwijzers

Wanneer verwijzen naar de orofaciaal fysiotherapeut?

Een verwijzing naar een orofaciaal fysiotherapeut is zinvol bij:

• Bevestigde of vermoede BPPD waarbij patiënt begeleiding nodig heeft.
• Onvoldoende effect van een uitgevoerde repositiemanoeuvre.
• Angst of onjuist uitvoeren van de manoeuvre door de patiënt.
• Beperkte nekfunctie of nekpijn, waardoor de manoeuvre niet goed kan worden uitgevoerd.
• Terugkerende duizeligheid na eerdere behandeling.
• Verdenking van horizontale BPPD, waarbij de Epley-manoeuvre niet effectief is.
• Mogelijke cervicogene duizeligheid, als de duizeligheid deels door nekproblemen veroorzaakt wordt.

Diagnostiek en differentiatie

Voor een effectieve behandeling is kanaalidentificatie essentieel, omdat de standaard Epley-manoeuvre alleen effectief is bij posterieure BPPD.

Testen om het aangedane kanaal te bepalen:

• Dix-Hallpike test → Diagnostiek voor posterieure kanaal BPPD.
• Supine Roll-test (Pagnini-McClure test) → Diagnostiek voor horizontale kanaal BPPD.
• Vestibulaire en nekbeoordeling → Differentiaaldiagnostiek bij mogelijke cervicogene duizeligheid.

Behandelopties bij de orofaciaal fysiotherapeut

✔ Repositiemanoeuvres:

• Epley-manoeuvre → Alleen voor posterieure BPPD.
• BBQ-roll manoeuvre → Specifiek voor horizontale BPPD.
• Alternatieve technieken bij nekproblemen of therapieresistentie.

✔ Vestibulaire revalidatie:

• Geleidelijk desensitiseren van het vestibulaire systeem bij aanhoudende klachten.
• Balans- en compensatietraining bij evenwichtsproblemen.

✔ Behandeling van nekklachten bij mogelijke cervicogene duizeligheid of bewegingsbeperking die de repositiemanoeuvres belemmert.

Belang van verwijzing

• Zelf uitgevoerde manoeuvres zijn niet altijd effectief en kunnen bij verkeerde toepassing klachten in stand houden.
• Veel patiënten voeren de Epley-manoeuvre niet correct uit door angst, verkeerde techniek of bijkomende nekklachten.
• Kanaalidentificatie is cruciaal om de juiste manoeuvre toe te passen en recidieven te voorkomen.